Nghệ nhân Yohei Konishi - một báu vật của đồ gốm Tokoname

1.Yohei Konishi (小西洋平) là ai?

Không phải bàn cãi về Yōhei Konishi là một trong những nghệ nhân làm ấm trà có kỹ thuật và sáng tạo nhất hiện nay. Năm 2008, Ông Konishi được công nhận là Tài sản văn hóa phi vật thể của Thành phố Tokoname, thị trấn sản xuất ấm trà nổi tiếng nhất Nhật Bản. Ông hiện là thành viên thường trực của Hiệp hội Thủ công Nhật Bản và là thành viên của Hiệp hội Nghệ sĩ Gốm sứ Tokoname.

Những chiếc ấm của ông ấy kết hợp rất nhiều hình thức, kỹ thuật và vật liệu khác nhau, tất cả đều được ông thử nghiệm, phát triển và trau chuốt một cách tỉ mỉ đến mức cao nhất. Tất nhiên, bộ sưu tập của ông Konishi chứa vô số tác phẩm mang tính cá nhân và rất ấn tượng. Nhưng ngay cả những ấm trà cổ điển và đơn giản nhất của ông cũng có chất lượng cao không thể so sánh được mà người nhìn có thể nhận thấy ngay lập tức. Phẩm chất đó thực sự là dấu ấn của một bậc thầy, một nghệ nhân đã mài giũa kỹ năng của mình đến mức giới hạn, năng lực của ông tỏa sáng qua từng tác phẩm mà ông tạo ra.

Konishi sinh ra ở Thành phố Tokoname vào năm 1941, trong một gia đình truyền thống làm gốm. Cha của ông, Konishi Yūsen, là người đầu tiên ở Nhật Bản phát triển gốm nerikomi, trong đó đất sét có nhiều màu sắc khác nhau được nhào trộn với nhau, tạo ra một tác phẩm có độ tương phản thị giác đẹp mắt và sắc nét; đồng thời, cha của ông cũng là người đã tạo ra bộ lọc trà làm bằng gốm, là hình mẫu cho lưới lọc trà của ấm trà Tokoname hiện đại. Konishi Yōhei bắt đầu công việc kinh doanh từ khi còn học tiểu học, khi anh giúp đỡ cha mình và nhờ đó anh đã học được cách nhào đất sét đúng cách để tạo ra các sản phẩm nerikomi và làm việc với bánh xe gốm. Sau đó, ông vào trường trung học kỹ thuật gốm sứ ở Tokoname, và từ đó phát triển thành nhân vật trung tâm của thế giới gốm sứ một cách tự nhiên.

Trong các gia đình nghệ nhân, thông thường nhất là con trai lớn của gia đình cuối cùng sẽ tiếp nối họ của cha mình và như vậy sẽ phát huy truyền thống của gia đình. Tuy nhiên, Konishi Yōhei vẫn giữ tên riêng của mình sau khi đưa ra quyết định táo bạo là theo đuổi nghề và phong cách riêng của mình. Em trai của ông kế vị cha mình thay cho Yōhei, trở thành Konishi Yūsen đệ nhị. Ông tự nhận mình là: “Tôi đoán tôi chỉ là một kẻ kỳ quặc thôi”.

Sau khi tốt nghiệp trung học, ông Konishi bắt đầu làm ấm trà theo phong cách nerikomi của cha mình, cũng như những chiếc ấm theo phong cách shudei truyền thống, sử dụng đất sét nâu đỏ đặc biệt, nhưng sở thích của ông nhanh chóng mở rộng. Không lâu sau, ông bắt đầu tạo ra những chiếc bình, lư hương và các đồ vật nghệ thuật khác để trưng bày trong nhiều cuộc triển lãm nghệ thuật mở. Vào thời điểm đó, việc các nghệ nhân ở Tokoname tham gia các cuộc triển lãm như vậy là cực kỳ hiếm, và thậm chí còn hiếm hơn khi sản phẩm của họ không phải là ấm trà. Tuy nhiên, ông nhận thấy các tác phẩm của mình được đánh giá cao và nhanh chóng tổ chức các cuộc triển lãm cá nhân tại các cửa hàng bách hóa cao cấp trên toàn quốc.

Ông Konishi đã nói: “ấm trà là nhà của tôi”. Tokoname nổi tiếng nhất cho đến nay với vô số tác phẩm theo phong cách shudei được sản xuất ở đó, nhưng những gì mà người khác đang làm không đặc biệt thú vị. Vì vậy, Konishi không ngừng thử nghiệm và phát triển các kỹ thuật mới. Không giống như hầu hết các nghệ nhân, ông ấy không bao giờ tập trung lâu vào một phong cách mà không ngừng tìm kiếm đất sét mới và các phương pháp mới, đồng thời trau chuốt chúng ở mức độ cao nhất. Ví dụ, Konishi là người đã tạo ra ấm trà nung đen đầu tiên ở Tokoname, lợi dụng thực tế là đất sét đỏ được sử dụng trong ấm shudei sẽ chuyển sang màu đen tuyền sau lần nung thứ hai. Kỹ thuật này kể từ đó đã được sử dụng rộng rãi trên khắp Nhật Bản.

Yohei Konishi sử dụng lò nung ngầm, được xây dựng trong lòng đất trên sườn đồi ở Tokoname. Những lò nung này tạo ra kết cấu bề mặt lộn xộn đẹp mắt trên các sản phẩm được nung trong đó, khi tro từ gỗ cháy trong lò rơi xuống tác phẩm. Mặc dù hầu hết các nghệ nhân Tokoname ngày nay đều sử dụng lò nung gas hoặc điện hiện đại, Konishi đã sử dụng lò nung củi từ rất sớm.
Ông nói: “Lò nung gas và điện an toàn hơn, đảm bảo hơn”. “Khi bạn sử dụng lò nung củi, khả năng thất bại sẽ cao hơn nhiều và vì vậy hầu hết mọi người đều tránh chúng. Khi tôi bắt đầu sử dụng chúng, tôi là người duy nhất, ngoài Yamada Jōzan vĩ đại.”

Nhiều tác phẩm gần đây của Konishi kết hợp các yếu tố chạm khắc, mà mặc dù không được đào tạo chuyên môn nhưng ông vẫn chế tác một cách trơn tru và sạch sẽ như bất kỳ thợ điêu khắc chuyên nghiệp nào. “Tôi đã học được những thứ này từ những năm đầu tuổi 20,” ông nói. “Hồi đó tôi đã làm được khá nhiều tác phẩm chạm khắc.” Có vẻ như với cách thực hành đó, ông ấy đã tiếp thu kỹ thuật chạm khắc một cách dễ dàng, thêm nó vào danh sách kỹ thuật vô tận của mình.

Qua những điều này có thể thấy, phong cách chủ đạo của Yohei Konishi đã thay đổi đáng kể trong những thời điểm khác nhau trong sự nghiệp của ông ấy. “Đối với tôi, việc làm đi làm lại cùng một tác phẩm là điều gần như không thể,” ông ấy nói, và thực sự, mỗi tác phẩm của anh ấy là duy nhất.

Nếu nghệ nhân là người liên tục chế tác cùng một đồ vật, còn nghệ sĩ là người không ngừng sáng tạo ra những ý tưởng, khái niệm và phong cách mới thì “nghệ sĩ” là thuật ngữ phù hợp hơn cho Konishi. Tuy nhiên, bản thân Konishi vẫn khiêm tốn: “Một nghệ sĩ gốm sứ? Tôi không phải là nghệ sĩ. Tôi là một nghệ nhân, một người thợ thủ công. Tôi chỉ là một người thợ gốm đơn giản,” ông nói.

Vì vậy, ý định thực sự của Konishi là không thể đoán được, ông từ chối danh hiệu nghệ sĩ và tự hào khẳng định mình là một nghệ nhân. Ông ấy vẫn kiên định và tập trung, nghiêm túc xem xét cốt lõi của ý nghĩa của việc sáng tạo. Thật vậy, có lẽ đây là thái độ đúng đắn cần có, vì các nhà sáng tạo trẻ chỉ xuất hiện một vài lần trong triển lãm mang tên họ và thường xuyên khẳng định danh hiệu “nghệ sĩ”. Nếu vậy thì việc cho rằng một người là “thợ thủ công” trên thực tế có thể là một điều đáng tự hào. Konishi cho biết thêm: “Trước khi trở thành một nghệ nhân, bạn cần có ý thức và sở trường nhất định về những gì mình đang làm. Tôi chắc chắn là một nghệ nhân có khiếu về đồ gốm.”

Trong nhiều phát biểu của mình, Yohei Konishi lặp đi lặp lại 1 điệp khúc rằng ông ấy là “một kẻ kỳ quặc”. Từ này có thể không phù hợp lắm: trong suốt sự nghiệp của mình, Konishi đã đi trước một bước so với các nghệ nhân gốm sứ khác trong thời đại của mình, tạo ra những tác phẩm đáng kinh ngạc và phi thường. Và xét cho cùng, trong suốt mọi thời đại và bất kể lĩnh vực nào, những nghệ sĩ đã có những bước nhảy vọt vượt ra ngoài nhận thức thông thường đều bị coi là kỳ lạ. Tuy nhiên, khi sự kỳ lạ đó được công nhận là thiên tài, nó sẽ có sức hấp dẫn rộng rãi và trở thành chuẩn mực mới.

2.Cuộc đời và sự nghiệp của nghệ nhân Yohei Konishi.

3. Tác phẩm tiêu biểu của nghệ nhân Yohei Konishi.