Lịch sử của Shippo - Cloisonné ở Nhật Bản

Tìm hiểu về Shippo qua phóng sự của đài truyền hình Nhật Bản NHK

Tra triện sản phẩm Shippo

1838-1871

Ngoại trừ một chiếc gương tráng men trong bộ sưu tập của Shōsōin, kho bảo vật của Hoàng gia ở thành phố Nara, có rất ít ví dụ ban đầu về đồ dung kim loại tráng men của Nhật Bản ngoài các phụ kiện trên cửa nhỏ có thiết kế tráng men trong Hội trường Phượng hoàng (1053) của Đền Byōdōin gần Kyoto, và các đồ đạc kiến ​​trúc trang trí bằng men cloisonné được Shōgun Ashikaga Yoshimasa (1436–1490) sử dụng trong nơi thanh tu của ông ở Higashiyama, phía đông Kyoto (nay là đền Ginkakuji).

Mặc dù men cloisonné của Trung Quốc từ lâu đã được đánh giá cao nhưng phải đến cuối thế kỷ XVI, men cloisonné mới được sử dụng rộng rãi hơn ở Nhật Bản.

Việc tráng men được sử dụng chủ yếu trên các phụ kiện kiến ​​trúc, ví dụ như hikite (cửa kéo) và kugi-kakushi (phụ kiện Nails) cũng như để trang trí các đồ vật nhỏ như suiteki (ống nước nhỏ giọt), một phần của bộ nghiên mực.

Từ lâu, các samurai đã có nhu cầu trang trí cho các phụ kiện trên kiếm và men cloisonné được sử dụng trên tsuba (vỏ kiếm). Những thứ tốt nhất được thực hiện bởi Trường Hirata, được thành lập bởi Hirata Dōnin (mất năm 1646), hoạt động đến thế kỷ XIX.

Thời kỳ phục hưng của việc chế tạo Cloisonne ở Nhật Bản được ghi công cho cựu samurai, Kaji Tsunekichi (1803 - 1883) của Nagoya ở tỉnh Owari (tỉnh Aichi ngày nay). Kaji, giống như nhiều samurai khác cùng thời, buộc phải tìm cách kiếm thêm thu nhập. Người ta tin rằng vào khoảng năm 1838, ông đã lấy được một sản phẩm men cloisonné của Trung Quốc và bằng cách bóc tách ra và tìm hiểu cách thức sản xuất, cuối cùng ông đã sản xuất ra một chiếc đĩa nhỏ tráng men cloisonné.

Đến giữa những năm 1850, ông đã đủ tự tin để nhận các học sinh và đến cuối những năm 1850 được bổ nhiệm làm nhà sản xuất Cloisonne chính thức cho daimyō (lãnh chúa phong kiến) của Owari. Các thiết kế của ông dựa trên các họa tiết và cách phối màu của men cloisonné của Trung Quốc và các tác phẩm ban đầu của ông có đặc điểm là sử dụng số lượng lớn các dây đồng, chúng mang tính chất trang trí, tạo thành một phần không thể thiếu của thiết kế.

Một trong những học trò của Kaji là Hayashi Shōgorō (mất năm 1896), một người thợ thủ công được ca tụng vì học trò của ông lần lượt là thầy của nhiều bậc thầy về cloisonné, trong đó quan trọng nhất là Tsukamoto Kaisuke (1828-1887). Các thí nghiệm của Kaisuke đã cho phép anh tạo ra một bức tranh về Lâu đài Nagoya, lần đầu tiên một thiết kế mang tính biểu tượng được thực hiện bằng chất liệu cloisonné.

Kaisuke được cho là người chịu trách nhiệm cho việc khám phá ra kỹ thuật tráng men cloisonné vào một bình gốm, vào khoảng năm 1868. Tuy nhiên, đây là một sự đổi mới tương đối ngắn và không được phổ biến rộng rãi, có thể là do lớp men trên đồ sứ có xu hướng xỉn về bề ngoài và có khả năng bị nứt. Tuy nhiên, một số sản phẩm tốt và chất lượng đã được sản xuất.

Đến lượt mình, Kaisuke đã dạy Hayashi Kodenji (1831-1915), một nghệ nhân đã trở thành một trong những người có ảnh hưởng lớn nhất đối với các nhà sản xuất cloisonné. Kodenji thành lập một xưởng cloisonné độc lập ở Nagoya vào năm 1862 và đào tạo các thợ thủ công khác. Ông vẫn là người đi đầu trong lĩnh vực sản xuất cloisonné ở Nagoya.

1871 - nay

Năm 1871, Công ty Nagoya Cloisonné được thành lập tại Toshima. Những tiến bộ công nghệ đã giúp công ty giành được giải nhất tại Triển lãm Vienna năm 1873.

Nhiều công ty sản xuất cloisonné mọc lên khắp Tōshima và khu vực này nhanh chóng trở thành trung tâm sản xuất cloisonné chính của Nhật Bản, được biết đến với tên gọi Shippō (thị trấn Cloisonné). Người ta ước tính rằng vào thời kỳ đỉnh cao, các nhà máy sản xuất đồ cloisonné ở Tōshima đã sản xuất 70% tổng số đồ tráng men cloisonné ở Nhật Bản.

Đến năm 1875, Kaisuke rời Nagoya để trở thành giám đốc chính của Công ty Ahrens ở Tokyo. Ahrens là một trong nhiều công ty được thành lập theo chương trình của chính phủ Minh Trị, theo đó các chuyên gia phương Tây được mời đến để giúp hiện đại hóa các ngành công nghiệp hiện có của Nhật Bản.

Nhà công nghệ chính của Ahrens, người đã trưng bày một trong những tác phẩm của Kaisuke tại Triển lãm Vienna, là nhà hóa học người Đức Gottfried Wagener, người đã giới thiệu công nghệ tráng men hiện đại của châu Âu đến Nhật Bản.

Năm 1878 Wagener chuyển đến Kyoto, nơi ông gặp cựu samurai và nghệ nhân cloisonné Namikawa Yasuyuki (1845-1927). Yasuyuki bắt đầu sự nghiệp của mình vào khoảng năm 1868 và làm việc với Công ty Kyoto Cloisonné từ năm 1871 đến năm 1874.

Ông đã thành lập xưởng vẽ của riêng mình và trưng bày tác phẩm của mình tại các cuộc triển lãm trong nước và quốc tế. Thành quả quan trọng nhất của sự hợp tác giữa Wagener và Yasuyuki là việc tạo ra loại men đen tráng gương bán trong suốt đã trở thành dấu ấn của hầu hết các tác phẩm sau này của Yasuyuki.

Men cloisonné của Yasuyuki được đặc trưng bởi việc sử dụng khéo léo các dây đồng 1 cách phức tạp và sự tập trung tuyệt đối đến từng chi tiết và các thiết kế trên các tác phẩm trước đây của anh ấy tương đối truyền thống, bao gồm chủ yếu là các họa tiết trang trọng và thực vật cách điệu. Phần lớn các tác phẩm sau này của ông có xu hướng thiên về hình ảnh với những cảnh thiên nhiên và quang cảnh các địa danh trong và xung quanh Kyoto.

Yasuyuki tiếp tục nâng cao trình độ kỹ thuật và nghệ thuật của mình và vào năm 1896, ông được bổ nhiệm làm Teishitsu Gigei'in (Thợ thủ công của Hoàng gia) cho triều đình của Thiên hoàng Minh Trị. Đây là một vị trí quan trọng, đảm bảo thị trường nội địa cho công việc của ông, đồng thời nâng cao giá trị và giá cả của nó. Ông nghỉ hưu vào năm 1915 và công ty của ông đóng cửa ngay sau đó.

Namikawa Sōsuke (1847-1910) là một nghệ sĩ cloisonné quan trọng khác và cũng được bổ nhiệm làm Thợ thủ công Hoàng gia cho triều đình của Thiên hoàng Minh Trị vào năm 1896. Trước sự nhầm lẫn của du khách phương Tây đến Nhật Bản, Sōsuke và Yasuyuki không có quan hệ họ hàng với nhau, họ 'Namikawa' tuy phát âm giống nhau nhưng được viết bằng các ký tự khác nhau.

Sōsuke ban đầu làm việc cho Công ty Nagoya Cloisonné nhưng chuyển đến điều hành chi nhánh của họ ở Tokyo. Ông đã đóng góp cho các cuộc triển lãm trong nước và quốc tế và hoàn thiện một phong cách trang trí đặc biệt, trong đó các thiết kế tráng men của ông tạo ra vẻ ngoài giống các bức tranh vẽ bằng mực. Vào khoảng năm 1893, Sōsuke bắt đầu sử dụng con dấu 'sakigake' (người tiên phong) trên sản phẩm của mình; không còn nghi ngờ gì nữa, ông đã nâng kỹ năng tráng men của người Nhật lên một tầm cao mới và thực sự đáng chú ý.

Công ty quan trọng nhất sản xuất men cloisonné ở Nagoya và khu vực lân cận là Công ty Andō. Quản đốc của nó từ năm 1881 đến năm 1897 là Kaji Satarō, cháu trai của Kaji Tsunekichi, người được kế vị bởi Kawade Shibatarō (1856 - c.1921). Kawade đã giới thiệu và phát triển nhiều cải tiến kỹ thuật dựa trên thành công của Công ty Andō, trong đó quan trọng nhất được gọi là moriage (chất đống). Kỹ thuật này liên quan đến việc xây dựng các lớp men để tạo ra hiệu ứng ba chiều và lý tưởng là phù hợp với các đối tượng tự nhiên như cây cối và hoa lá.

Công ty Andō đã phát triển kỹ thuật gọi là plique-a-jour (tiếng Nhật là shōtai-Shippō). Andō Jūbei đã từng được xem những sản phẩm có sử dụng kỹ thuật này tại Triển lãm Paris năm 1900 và mang về một tác phẩm của Fernand Thesmar. Sản phẩm này đã được phân tích bởi Kawade, người đã hoàn thiện và phát triển thêm kỹ thuật này. Trong shōtai-Shippō, một sản phẩm được chuẩn bị để tráng men cloisonné với các sợi dây đồng chỉ được cố định bằng keo. Trong lòng không được tráng men và sau khi hoàn thành, lớp sơn mài trong suốt sẽ được phủ lên bên ngoài bề mặt đã được đánh bóng để bảo vệ nó khỏi axit được sử dụng để hòa tan lõi đồng. Thành phẩm bao gồm các mảng men bán trong suốt được liên kết với nhau bằng các mảnh sợi đồng.

Công ty Andō đã giành được nhiều giải thưởng tại các cuộc triển lãm thế giới và khoảng năm 1900 được Hoàng gia chỉ định làm nhà cung cấp chính thức các đồ vật cloisonné làm quà tặng của hoàng gia. Công ty Andō là nhà sản xuất duy nhất có nguồn gốc từ Thời kỳ Hoàng kim vẫn sản xuất Shippo chất lượng cao đến hiện tại.

Cho đến khi đóng cửa vào những năm 1990, Công ty Inaba của Kyoto là một công ty quan trọng khác từ Thời kỳ hoàng kim còn tồn tại. Được thành lập vào năm 1886 bởi Inaba Isshin, một cựu samurai bắt đầu làm việc trong lĩnh vực tráng men vào năm 1875, sản phẩm của công ty là những thiết kế và kỹ thuật bất quy tắc, kết hợp được cả các nhà sản xuất Kyoto và Nagoya sử dụng.

Những người đứng đầu thế hệ thứ ba và thứ tư của gia đình vẫn sống ở Kyoto và là nguồn thông tin vô giá về lịch sử của nghề làm Shippo ở Nhật Bản.

Sau khi xưởng của họ bị phá hủy gần đây (địa điểm hiện là bãi đậu xe), các kho lưu trữ của họ, cùng với các công cụ và vật liệu tráng men, được bảo quản trong Bảo tàng Kyoto.